Wizyta w poznańskim WOKiSS, czyli Wielkopolskim Ośrodku Kształcenia i Studiów Samorządowych skłania do pewnej refleksji. Lokal w starej kamienicy blisko centrum miasta. Wchodzimy i w długim, dobrze oświetlonym korytarzu, naszym oczom ukazuje się wiszący na ścianie rząd zdjęć ukazujących najpiękniejsze zabytki Wielkopolski, a na samym początku, tuż przy drzwiach wejściowych, od razu widzimy…dumną fotografię kolskiego Ratusza Miejskiego. Nawet w stolicy województwa potrafią nas dostrzec i docenić, a my w Kole najczęściej nie dostrzegamy tego co mamy najcenniejsze. Często nie potrafimy tego uszanować, tak jak nie potrafimy szanować się nawzajem.

Miasto KOŁO uzyskało prawa miejskie w 1362 roku, więc jest jednym ze starszych miast w Polsce (ponad 650 lat). Istniało jednak już dużo wcześniej jako wieś królewska i było znaczną osadą leżącą na przecięciu ważnych szlaków handlowych.

Wielowiekowa historia Koła pozostawiła potomnym wiele ciekawych zabytków – świadków dawnej świetności nadwarciańskiego grodu, co sprawia, że miasto jest bardzo interesujące historycznie. Mimo częstych wojen, przetaczających się przez Koło obcych wojsk, nierzadkich pożarów, do dziś zachowała się piękna kolska Starówka ze średniowiecznym układem ulic, a na niej nieprzeciętnej piękności i wartości budowle. Najważniejszą z nich jest kolski Ratusz Miejski.

Zdjęcie kolskiego Ratusza na ścianie w siedzibie głównej WOKiSS w Poznaniu.

Na środku Starego Rynku – głównego kolskiego placu, stoi najważniejszy w mieście od blisko siedmiu wieków budynek – RATUSZ MIEJSKI, siedziba władzy samorządowej – Rady Miejskiej oraz Burmistrza Miasta Koła.

Jak wykazały badania, w tym miejscu pierwotnie istniał drewniany dwór, który prawdopodobnie służył za miejsce postoju królowi i jego świcie podczas podróży po kraju.

Wg. tradycji przyjmuje się, że murowany Ratusz został wzniesiony w Kole w początku 2 poł. XIV w. w stylu gotyckim przez pierwszego wójta kolskiego Henryka. Potem był wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany. Ostatnia gruntowna przebudowa nastąpiła w latach 1835-37 w stylu klasycystycznym.

Główną ozdobą Ratusza, a zarazem jedyną widoczną zewnętrznie gotycką pozostałością, jest 30.metrowa wieża, która w 1987 r. uległa katastrofie budowlanej, niszcząc znaczną część całego budynku. Po trwającej wiele lat żmudnej odbudowie, w 2000 roku oddano do użytku główny, frontowy budynek Ratusza. W kolejnym etapie odbudowana została wieża (2003) oraz tylne skrzydła budynku tworzące niegdyś wewnętrzny dziedziniec zamknięty od tyłu murem bramnym. Już w XXI wieku w toku prac doprojektowano i dobudowano nowe tylne, wcześniej nie istniejące, skrzydło zamykając w ten sposób dziedziniec, co niegdyś, w XIX w., było zaplanowane, jednak z braku środków finansowych nie zrealizowane.

W wyniku prowadzonych prac, sale na piętrze odzyskały swoją pierwotną wysokość i wielkość z okresu Średniowiecza. Natomiast trzy pomieszczenia na parterze zachowały ceglane gotyckie sklepienia krzyżowe. Podobne sklepienia znajdziemy w rozległych starożytnych piwnicach zabytku.

Po odbudowie Ratusza w 2000 roku wróciła do niego siedziba Urzędu Miejskiego, w tym Rady Miejskiej i odbywają się posiedzenia radnych. Od niedawna do Ratusza wróciła także siedziba Burmistrza Miasta Koła.

Jak cenny jest kolski Ratusz, który po katastrofie budowlanej w 1987 roku, w pewnym okresie chciano rozebrać do fundamentów i zrobić w tym miejscu skwerek z fontanną? Kolski Ratusz jest jednym z nielicznych w Polsce ratuszy pierwotnie gotyckich, wyjątkowym zabytkiem w skali kraju o niepowtarzalnym kształcie i układzie architektonicznym. Został zauważony i doceniony przez mieszkańców Wielkopolski, którzy w październiku 2011 roku oddali na ten zabytek tyle głosów, że Ratusz w Kole zajął I miejsce w plebiscycie „Wielkie odkrywanie Wielkopolski – perły w koronie”, w kategorii „Atrakcja turystyczna”.

Co więcej, kolski Ratusz kryje jeszcze wiele tajemnic, bo ani sam budynek, ani jego otoczenie, nie zostały jeszcze należycie przebadane archeologicznie.

Tekst i foto: Mariusz KOZAJDA