Jak poinformował nas dziś w swojej informacji przesłanej do mediów Przewodniczący Rady Miejskiej Artur Szafrański, prawdopodobnie po kilkudziesięciu latach z mapy miasta Koła zniknie nazwa ulicy „20 Stycznia”, która miała przypominać mieszkańcom naszego miasta o tym dniu w 1945 roku, w którym Armia Czerwona po ciężkich walkach wyparła z Koła okupantów niemieckich. Ten dzień „wyzwolenia” już od dawna był kością niezgody pomiędzy pewnymi grupami kolan mających odmienne zdania. Jedni z nich twierdzili, że było to wyzwolenie, a drudzy – że kolejne zniewolenie, i nie ma czego przypominać. Wojewoda Wielkopolski Zbigniew Hoffmann jest zdania, że nazwa ulicy jest sprzeczna z uchwałą ws. dekomunizacji ulic, dlatego wydał 5 stycznia br. Zarządzenie Zastępcze, wg. którego nazwa ulicy ma być zmieniona na Ignacego Paderewskiego. Jedni się cieszą, a inni mieszkańcy oburzają, a szef Rady zapowiada zaskarżenie tej decyzji przez radnych do Sądu. Kto wygra tę batalię?

Skarga może być złożona przez Radę Miejską (o ile radni podejmą taką decyzję większością głosów) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Taka jest propozycja. Czemu radni chcą skarżyć Zarządzenie Wojewody? Ponieważ twierdzą, że są masowo zasypywani przez mieszkańców ul. 20 Stycznia i nie tylko oraz od osób prowadzących tam działalność gospodarczą telefonami i mailami. Jak mówi Przewodniczący Rady Miejskiej w Kole, mieszkańcy bardzo skarżą się i nie godzą się na taką zmianę, jaka – ich zdaniem – jest niesprawiedliwa, bo przecież nazwa ulicy symbolizuje jedynie dzień wyswobodzenia spod okupacji niemieckiej, a nie jest to nazwa poświęcona np. jakiemuś działaczowi komunistycznemu typu Waryński, Nowotko czy Bierut. Ta nazwa kojarzy się ludziom z oswobodzeniem Koła z jarzma niemieckiego, a niekoniecznie już z Armią Czerwoną, która za tym stała. Mieszkańcy nie rozumieją idei zmiany nazwy ich ulicy na inną, nawet na taką wybitną osobę jak Ignacy Paderewski. Warto przy okazji przypomnieć, że w Kole nie ma również ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego, a kiedyś jego imię nosił kolski Stary Rynek. Czy może to oznaczać, że także tam nastąpi taka zmiana???

Na konferencji prasowej, która odbyła się w Poznaniu, Wojewoda Wielkopolski Zbigniew Hoffmann podsumował dotychczasowe działania w sprawie ustawy dekomunizacyjnej. Zaprezentował 51 nowych nazw ulic w Wielkopolsce zmienionych jego Zarządzeniem Zastępczym na podstawie Ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

– Fundamentalną kwestią, która nam przyświecała, to przywracanie pamięci i budowanie tożsamości o wydarzeniach i bohaterach z dziejów naszego kraju i Wielkopolski – rozpoczął konferencję prasową Wojewoda Zbigniew Hoffmann. Zaprezentował najważniejsze informacje dotyczące prac nad zmianami nazw ulic. – Zweryfikowaliśmy prawie 30 tys. wszystkich nazw ulic w województwie, z czego do 140 mieliśmy wątpliwości. Obecnie sukcesywnie otrzymujemy opinie z Instytutu Pamięci Narodowej, na podstawie których dokonujemy zmian. Do 13 grudnia zarządzeniem zastępczym zostało zmienionych 51 nazw – tłumaczył. Dodał także, że wziął pod uwagę propozycje składane w ramach konsultacji z samorządami, stowarzyszeniami czy osobami prywatnymi.

Źródło: UW w Poznaniu

Jak wynika ze słów Wojewody Wielkopolskiego, Koło nie jest jedynym miastem, gdzie Zarządzeniem Zastępczym narzuca on zmianę nazwy z „niewłaściwej” na „właściwą”. Taki los spotkał aż 51 nazw ulic w całej Wielkopolsce. Wiele z nich nosiło właśnie nazwę daty wyparcia Niemców z danych rejonów. Wojewoda twierdzi, że posiada opinię IPN, że nazwy te są sprzeczne z ustawą ds. dekomunizacji nazw ulic. Na przykład w naszym Przedczu podobną ulicę 20 Stycznia Wojewoda zamienił na ul. gen. Elżbiety Zawackiej, a w Kłodawie ul. Leona Kruczkowskiego na Zbigniewa Herberta.

Na stronie Urzędu Wojewódzkiego jeszcze nie opublikowano stosownej informacji w sprawie zmiany ulicy w Kole, ale podobnie została potraktowana nazwa ulicy 23 Stycznia w centrum Poznania, mająca przypominać o wyswobodzeniu stolicy województwa od okupacji hitlerowskiej. Pod spodem przedstawiamy fragment opinii Instytutu Pamięci Narodowej w tej sprawie, która jest identyczna z naszą, kolską. Czy w świetle tak miażdżącej opinii IPN nasi radni mają szansę wywalczyć zmianę decyzji Wojewody Wielkopolskiego? Sami przeczytajcie i osądźcie:

Wyciąg z opinii IPN:

OPINIA

Działając w imieniu Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – w odpowiedzi na pismo z dnia 18 września 2017 r. (znak: KN-I.4102.9.2017.21) – na podstawie art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz. U. z 2016 r., poz. 744, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, wyrażam opinię, iż:

nazwa ulicy 23 lutego w miejscowości Poznań – jest niezgodna z art. 1 ust. 1 ustawy.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 18 września 2017 r. (znak: KN-I.4102.9.2017.21) Wojewoda Wielkopolski zwrócił się do Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu o wydanie opinii czy nazwa ulicy 23 Lutego jest zgodna z art. 1 ust. 1 ustawy. Jak wynika z wniosku Wojewody nazwa ta obowiązywała w dniu 2 września 2017 r., a co za tym idzie organ nadzoru powziął wątpliwości co do jej zgodności z ustawą.

W ocenie Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wskazana nazwa symbolizuje komunizm w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy.

Na poparcie powyższego wskazuję, co następuje:

Dnia 23 lutego 1945 r. Armia Czerwona, przy współudziale przymusowo wykorzystanych w ataku obywateli polskich, zajęła Cytadelę – ostatni punkt niemieckiego oporu na terenie Poznania. Zgodnie z informacjami zawartymi w piśmie wojewody wielkopolskiego z dnia 18 września 2017 r. (znak: KN-I.4102.9.2017.21) nazwa ta jest interpretowana jako „nazwa ulicy nadana w I rocznicę oswobodzenia miasta”. W propagandowej praktyce władz komunistycznych, wydarzenie to było celebrowane – niezgodnie z faktami historycznymi – jako „dzień wyzwolenia” Poznania oraz powód do wyrażania wdzięczności społeczeństwa wobec Armii Czerwonej. Cywilni obywatele zmuszeni do udziału w ataku na Cytadelę zasługują na różne formy upamiętnienia, w sposób jednoznaczny uwzględniające rzeczywisty przebieg wydarzeń i sposób przeprowadzenia szturmu. Funkcję utrwalania pamięci wykorzystanych do szturmu Polaków spełnia m.in. nazwa alei Cytadelowców. Trudno za taką uznawać nazwę ulicy 23 Lutego, która jednoznacznie łączy się z gloryfikacją Armii Czerwonej. Zajęcie Poznania przez Armię Czerwoną i utworzenie tam władz komunistycznych było jedynie fragmentem dziejowego doświadczenia Polski.

Po roku 1944 zajmowanie ziem polskich przez Armię Czerwoną rozpoczęło nowy okres zniewolenia Polski. Wbrew nadziejom wielu Polaków oczekujących odbudowy wolnego kraju po likwidacji okupacji niemieckiej, Armia Czerwona stała się siłą, która zapewniła ochronę dla realizacji przez ZSRR polityki agresji wobec Rzeczypospolitej Polskiej. W jej wyniku nastąpiła ponowna aneksja niemal połowy terytorium RP do ZSRR, zniewolenie całej reszty kraju i budowa w nim systemu komunistycznego w pełni zależnego od władz w Moskwie.

Obecność Armii Czerwonej w Polsce po roku 1944 uniemożliwiła odbudowę niepodległego Państwa Polskiego. Zajęcie ziem polskich przez Armię Czerwoną zapoczątkowało zarazem nowy okres martyrologii narodu polskiego, zaznaczony setkami tysięcy pomordowanych, więzionych i wysyłanych do obozów koncentracyjnych na terenie Polski i ZSRR.

Według art. 1 ust. 1 ustawy nazwy […] urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Nadto zgodnie z wykładnią językową „symbolizować” oznacza przedstawiać coś pod postacią symbolu; być symbolem czegoś. Z kolei „propagować” to szerzyć, upowszechniać idee, hasła, myśli (zob. Słownik Języka Polskiego, oprac. E. Sobol, Warszawa 2005, s. 761, 979).   

W świetle powyższego – nazwa ulicy 23 Lutego (1945 r.) jest niezgodna z art. 1 ust. 1 ustawy.

Mając przytoczoną argumentację na uwadze, wydano opinię jak na wstępie. 

A co na to wszystko nasi Czytelnicy? Jakie jest Wasze zdanie na ten temat? Proszę o opinie i komentarze pod artykułem. Przypominam, że nie potrzeba wypełniać tam rubryk i wpisywać adresu e-mail oraz witryny. Wystarczy wypełnić pole komentarza oraz nazwę piszącego (nick, pseudonim lub – jeśli ktoś woli – imię i nazwisko).

Tekst i foto: MARIUSZ KOZAJDA