Cmentarz Wojenny przy ul. Poległych jest jedną z czterech kolskich nekropolii. Mimo, że pochowani są na nim głównie żołnierze radzieccy, którzy zginęli podczas wyzwalania Koła, to początki pochówków w tym miejscu sięgają XIX wieku, gdy grzebano tu prawosławnych mieszkańców naszego miasta z okresu zaboru rosyjskiego. Z tamtych czasów zachowały się wyjątkowej urody architektonicznej nagrobki rozsiane po całym terenie. Tutaj spoczywają też bohaterscy polscy lotnicy, którzy oddali swoje życie za Ojczyznę w 1939 roku. I mimo, że jest to miejsce pamięci i spoczynku zmarłych ludzi, zarówno Rosjan jak i Polaków, od kilku lat jest zaniedbane i mocno zapomniane. Mieszkańcy wystosowali do naszej Redakcji list w tej sprawie, prosząc o pokazanie zrobionych przez nich zdjęć, które ukazują panujący tam bałagan.

„Jako mieszkańcy Koła, anonimowi i apolityczni, zgłaszamy się z Apelem o godną opiekę nad Cmentarzem Wojennym w Kole. Zamieszczamy kilka zdjęć pokazujących stan, który utrzymuje się od kilku miesięcy, a który nie powinien mieć w ogóle miejsca (zrobione 24 lipca br.). Dbajmy o wszystkie miejsca pamięci poległych znajdujące się w naszym Mieście! Nie będziemy wypisywali tu powodów, dlaczego trzeba o ten Cmentarz dbać. Uważamy, że tak nakazuje przyzwoitość. Prosimy Państwa o pomoc, by sytuacje ze zdjęć nie miały w przyszłości miejsca.” – tak napisali mieszkańcy w liście do naszej Redakcji.

Na cmentarzu wojennym pochowani zostali polscy lotnicy, którzy zginęli nad Kołem w 1939 r., a także żołnierze Armii Czerwonej polegli w walce o miasto w styczniu 1945 roku, ale także są pochówki z XIX wieku. Znajduje się tu łącznie około 200 grobów!

Główny monument nekropolii to ostrosłup przedstawia symbol Związku Radzieckiego – sierp i młot. Na nim umieszczono napis: ,,Cześć i chwała bohaterom Armii Radzieckiej, poległym o wyzwolenie miasta Koła i okolic w dniach 19-21 stycznia 1945 r.’’ Poniżej wypisane są nazwiska 132 żołnierzy radzieckich poległych w walkach o wolne Koło.

Jest tu też pomnik ku czci nieznanym lotnikom polskim poległym w czasie kampanii wrześniowej. Z nazwiska wymienieni są ppor. Tadeusz Sawicki oraz kapral Brunon Ślebioda, którzy zginęli nad Kołem – 5 września 1939 r. Pomnik ozdobiony jest w krzyż i złamane śmigło na płycie nagrobnej. Na cmentarzu przy Poniatowskiego mamy od niedawna wyeksponowaną mogiłę por. Zygmunta Wawrzyniaka ps. Sęp, i dbamy o nią. A czy ci dwaj bohaterscy polscy lotnicy, którzy zginęli od niemieckich kul, są gorsi? Czy ich mogiła musi być zaniedbana, zapomniana i zarośnięta chwastami???

W lutym roku 1997 pochowano na tym cmentarzu także 13 ekshumowanych zwłok żołnierzy radzieckich ze Słupcy. (źródło: Wikipedia)

Przypomnijmy, że to nie pierwszy raz dzieje się źle w tym rejonie Koła. W ubiegłym roku latem było podobnie, a może nawet jeszcze gorzej. Wielokrotnie na sesjach Rady Miejskiej mówiła o tym radna Teresa Brzoska, zwracając się bezpośrednio do burmistrza. Interweniowali wtedy też mieszkańcy skupieni w dwóch kolskich stowarzyszeniach: Przyjaciół Miasta Koła n/Wartą oraz w „Kołowrotek”. Na swoim fanpage fb Stowarzyszenie „Kołowrotek” napisało: Dwa kolskie stowarzyszenia – Kołowrotek i Przyjaciół Miasta Koła nad Wartą zorganizowały sprzątanie cmentarza wojennego przy ul. Poległych w Kole. Ponieważ miejsce to było bardzo zaniedbane, nie mogliśmy przejść wobec tego faktu obojętnie, zwłaszcza że odwiedzają je delegacje z zagranicy, aby zapalić tam znicze poległym i zwracają uwagę na panujący tam nieporządek. Wybraliśmy się zatem w miniony wtorek na tę nekropolię, aby uporządkować teren. Akcja nasza spotkała się z dużym odzewem osób, które poprosiliśmy o pomoc. Nieodzowni okazali się uczniowie pierwszej klasy mundurowej z Liceum Ogólnokształcącego w Kole, którzy przybyli na pomoc. Pojawiła się również grupa mieszkańców miasta, która usłyszała o przedsięwzięciu. (…)  Dzięki tym wszystkim ludziom cmentarz wygląda teraz dużo lepiej.

Zdjęcia ze społecznego sprzątania w ubiegłym roku. Nagrobek polskich lotników przed i po uprzątnięciu. Na fotce ze szczotką radna Teresa Brzoska, a pod spodem uczniowie LO z klasy mundurowej. Fotki z fb kolskich stowarzyszeń.

Zachęcamy tez do zapoznania się niżej z artykułem historycznym znanego regionalisty kolskiego Pana Adama Wilka, zamieszczonym w 2012 roku na łamach naszego portalu. Wystarczy kliknąć na zdjęcie:

W 1945 r. Rosjanie zgotowali Niemcom w Kole „krwawą łaźnię”!

Można lubić lub nie Rosjan, nie istniejący Związek Radziecki czy nieraz haniebne zachowanie części żołnierzy radzieckich przy wyzwalaniu Polski w 1945 roku. Można nawet krytykować i nienawidzić okresu PRL-u. Mamy demokrację, każdy więc ma prawo do swoich poglądów!!! Jednak co innego poglądy, a co innego opieka nad miejscem spoczynku ludzi, nad nekropolią. Nie byłem nigdy i nie jestem obrońcą czerwonoarmistów, żeby nikt mi nie przyczepiał jakiejś łatki, ale na Boga, tam jest pochowanych około 200 osób! W tym także Polaków. To byli ludzie, a nie zwierzęta! Oni mieli rodziców i rodzeństwo, mieli ojców i matki, które wylewały łzy za swoimi synami. Wcześniej matki nosiły ich pod sercem, tuliły, karmiły, kochały i dbały, a potem przychodził sowiecki oficer z pomagierami i na siłę zabierał do wojska 17-20 letnich chłopców. Nie pytali czy tego chcą, czy chcą walczyć na obcej ziemi na rozkaz okrutnego wodza Stalina. Oni byli tylko mięsem armatnim do wypchnięcia na ziejące ogniem karabiny wroga. Tych młodych ludzi nie obchodziła polityka. Oni chcieli tylko przeżyć. Nie było ich winą, że urodzili się w ZSRR w tamtym strasznym okresie! To nie był ich wybór. Szli, bo im kazano i grożono z tyłu karabinem! I co, teraz właśnie ich, ich szczątki spoczywające w kolskiej ziemi, będziemy karać brakiem opieki nad tym miejscem spoczynku, tylko dlatego, że nad ich mogiłami wisi symbol sowieckiego imperium zła, gdzie mieli nieszczęście się urodzić? Jest faktem, że oddali swoje młode życie za wyzwolenie spod okupacji niemieckiej Koła i jego mieszkańców. Oddali swoje życie nie za naszą wolność, bo okres PRL-u aż taką wolnością przecież nie był, ale za wyzwolenie spod 6-letniej okupacji okrutnego wroga spod znaku swastyki! Jak by nie patrzeć, umierali i wyzwalali nas od niemieckiego okupanta. I za to należy im się szacunek i pamięć. Oni nie mieli żadnego wpływu ani na własny los, ani na to, że ich rękoma, ich śmiercią, Stalin wprowadził do Polski własny reżim. W większości byli to przypadkowi, niewinni młodzi ludzie, na siłę wcieleni do armii. Pamiętajmy o tym i nie mieszajmy ich tragicznego losu z wielką polityką. Poza tym nam, w przecież większości Katolikom, nasza wiara i doktryna naszego Kościoła nakazuje szacunek wszystkim zmarłym i ich szczątkom.

Główna aleja Cmentarza Wojennego w Kole przed i po społecznym porządkowaniu w ubiegłym roku. Zdjęcia z fb kolskich stowarzyszeń.

Pamiętam, gdy lata temu byłem radnym miejskim przez 2 kadencje, że co roku do budżetu miasta Koła było przyjmowane 5.000 zł. od Wojewody na opiekę nad Cmentarzem Wojennym w Kole. Ale miasto występowało o te pieniądze i dostawało je! Czemu teraz tego nie robi? Czy samorządu już nie obowiązuje ustawowy obowiązek dbania o miejsca pamięci i nekropolie???

A co na to nasi Czytelnicy? Dbać o to miejsce czy nie dbać? Tym zmarłym należy się szacunek czy nie? A może zostawić cmentarzysko samo sobie i niech zarośnie krzakami i chwastami? A może zaorać? Jakie jest Wasze zdanie na ten temat?

UZUPEŁNIENIE:
Przed chwilą otrzymałem telefon od radnej miejskiej Teresy Brzoskiej, która po przeczytaniu mojego artykułu poinformowała mnie, że także w tym roku, w ubiegłym tygodniu, samodzielnie, osobiście posprzątała grób polskich lotników zestrzelonych przez okupantów w 1939 roku. – To była rozpacz jak on wyglądał. Nie mogłam już na to patrzeć! – mówiła zbulwersowana – Przez dwa dni go porządkowałam, bo był tam taki syf i brud. Cały cmentarz tak wygląda, ale sama niestety nie dam rady. Udało mi się zrobić jeszcze porządki tylko przy jednym grobie żołnierza radzieckiego, gdzie jest tablica z jego nazwiskiem.

Radna Brzoska przesłała na adres e-maila naszej Redakcji fotki jak wygląda grób polskich lotników i jeden grób Rosjanina po jej posprzątaniu, a także jak wygląda cały cmentarz, jak ogromne są tam chwasty po częstych deszczach. Dziękujemy!!!

Opracowanie: Mariusz Kozajda

Zapisz

Zapisz

Zapisz