W dniu 1 kwietnia 2016 r. Sejm RP przyjął ustawę o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Ustawa weszła w życie z dniem 2 września 2017 r. Przewiduje ona, że nazwy m.in. ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego, nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować.W Kole zostało wytypowanych 5 ulic, których nazwy będą musiały się zmienić: Janka Krasickiego, Aleksandra Zawadzkiego, Jana Oliskiewicza, Małgorzaty Fornalskiej i Mariana Buczka. Przeprowadzono konsultacje społeczne, a w ich wyniku wyłoniono nowe nazwy, najczęściej takie, które nie stworzą problemów ze zmianą dokumentów dla ich mieszkańców. Nowe nazwy będą głosowane przez radnych podczas jutrzejszej sesji.

Zgodnie z ustawą za propagujące komunizm uważa się także nazwy odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944-1989.

Ustawa zobowiązuje samorządy do zmiany obowiązujących nazw, które upamiętniają lub propagują komunizm lub inny ustrój totalitarny, w ciągu 12 miesięcy od wejścia w życie nowych regulacji. W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa wyżej, wojewoda wyda zarządzenie zastępcze, w którym nada nazwę, która nie będzie upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować.

Kolscy radni starali się, by nazwy – o ile to możliwe – były takie same jak poprzednie, ale patroni, choć tak samo lub podobnie się nazywający, mają inne życiorysy.

1) Patrona ulicy Oliskiewicza ma zastąpić niezwykle znana i zasłużona dla naszego miasta postać dra Bernardra Buszy. Jest to propozycja Pań radnych: Teresy Brzoskiej i Ewy Baryły.

Dr Bernard Busza (1908-1980) pojawił się w Kole w 1935 r., gdzie podjął pracę jako asystent dr. Władysława Witkowskiego. Podczas II wojny światowej, od chwili oficjalnego zajęcia miasta przez okupanta, w dniu 19 września 1939 r. zarząd placówką szpitalną przejęły władze niemieckie.

Z powodu braku niemieckiego personelu medycznego dr Bernard Busza pełnił służbę w korpusie sanitarnym jako chirurg. Po wojnie w latach 1945 do 30 września 1969 r. został dyrektorem kolskiego szpitala. To dzięki niemu, w latach 1956-1959 szpital został rozbudowany  poprzez wzniesienie  nowego gmachu zespolonego z dotychczasowym. Środki finansowe dyrektor Bernard Busza uzyskał z Ministerstwa Zdrowia. Ilość łóżek w kolskiej lecznicy zwiększyła się wówczas ze 140 do 280.

Dr Bernard Busza po ustąpieniu ze stanowiska dyrektora pracował nadal w szpitalu do 31 stycznia 1976 r., kiedy to przeszedł na zasłużoną emeryturę po 41 latach pracy w kolskim szpitalu. „Był to lekarz o ogromnej pogodzie ducha i życzliwości wobec chorych i pracowników”.

2) Dotychczasową ulicę Janka Krasickiego radni zamierzają zamienić na Ignacego Krasickiego.

Ignacy Krasicki urodził się w 1735 r. w Dubiecku. Najwybitniejszy literat polskiego oświecenia. Wychowanek kolegium jezuickiego we Lwowie i warszawskiego seminarium duchownego. Przez dwa lata przebywał w Rzymie, tam kontynuując studia. Po elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego bardzo związany z osobą króla i jego otoczeniem – wkrótce mianowany królewskim kapelanem. Od 1766 pełnił godność Księcia Biskupa Warmińskiego (XBW). Po pierwszym rozbiorze Polski stał się poddanym króla pruskiego Fryderyka II. Również z tym monarchą łączyły go bliskie więzi. W czasie obrad Sejmu Czteroletniego solidaryzował się ze stronnictwem patriotycznym. W 1795 obrany arcybiskupem gnieźnieńskim. Nieoceniona jest działalność kulturalna Krasickiego. Był on jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, a także twórcą oraz jednym z redaktorów „Monitora” – wpływowego i opiniotwórczego czasopisma tego okresu. Publikował też w „Zabawach przyjemnych i pożytecznych”. Twórczość Krasickiego jest obszerna i różnorodna.

3) Ulica nazwana nazwiskiem Małgorzaty Fornalskiej zgodnie z propozycją ma nosić nazwę Michała Ostrowskiego. Jest to kolejna propozycja Pań radnych: Teresy Brzoskiej i Ewy Baryły.

Dziś niestety mało kto wie kim był proponowany patron. Michał Ostrowski był właścicielem Fabryki Maszyn Rolniczych i młyna parowego w Kole, która to fabryka po wojnie została upaństwowiona, a my znamy ją już pod nazwą Fabryka Maszyn Budowlanych „ZREMB”. 

Podczas I wojny światowej, gdy Koło zostało zajęte przez Niemców, pełnił funkcję II burmistrza, obok burmistrza wyznaczonego przez władze niemieckie. Michał Ostrowski był pierwszym burmistrzem miasta Koła po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Od 27 listopada 1918 r. do swojej śmierci w 1926 r. zasiadał także w sejmiku Powiatu Kolskiego i był członkiem jego organu wykonawczego – Wydziału Powiatowego.

4) Ulica Mariana Buczka ma zostać przemianowana na Karola Buczka.

Karol Buczek ps. Karb, Kaszowski (ur. 1902, zm. 1983) – polski historyk (mediewista), redaktor, działacz ludowy. Studiował historię i geografię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1928 uzyskał doktorat, a w 1936 habilitację. Od 1931 był członkiem Stronnictwa Ludowego. W czasie II wojny światowej działał w ruchu oporu. Prezes Zarządu Grodzkiego PSL w Krakowie. W 1945 został redaktorem tygodnika „Piast”. Aresztowany w 1946 z przyczyn politycznych (prokurator domagał się dla niego kary śmierci). W 1947 został skazany na 15 lat więzienia i 5 lat pozbawienia praw obywatelskich; zwolniony z więzienia w 1954 ze względu na gruźlicę. W 1956 zawieszono mu karę na 2 lata. W tym samym roku został zastępcą profesora, a w lutym 1957 profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Historii PAN. W 1962 nominację profesorską uczonemu zablokował I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR – Władysław Gomułka. Uzyskał ją dopiero w 1972. Rehabilitowany wyrokiem Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 1989.

5) Największa z tych pięciu – ulica Aleksandra Zawadzkiego ma zostać przemianowana na ulicę zasłużonego dla naszego miasta, a szczególnie harcerstwa kolskiego – Wacława Zawadzkiego. Propozycja nadania tej ulicy takiego patrona także wyszła od naszych dwóch Pań radnych: Teresy Brzoskiej i Ewy Baryły. Jeśli radni zaakceptują ją, będzie to piękny akcent na przypadające na ten rok 100-lecie Harcerstwa na Ziemi Kolskiej, tym bardziej znaczący, że niestety w związku z tym wyjątkowym jubileuszem nie ukazała się żadna publikacja ani monografia kolskiego harcerstwa. Jest jeszcze inna propozycja, która ma być głosowana na sesji – Aleksandra Zawadzkiego, ale nie tego „starego”, ale innego, jednak nie ma on żadnych, najmniejszych związków z naszym miastem.

Wacław Zawadzki to założyciel pierwszych drużyn harcerskich na terenie miasta Koła. Był członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej i jednym z założycieli w 1912 roku drużyny skautowej przy Szkole Zrzeszenia Kupców w Warszawie. Jako drużynowy w 1915 roku walczył w szeregach Batalionu Warszawskiego, a później wraz z innymi harcerzami zaciągnął się do Legionów Piłsudskiego. Na prośbę Naczelnej Komendy Statutowej został zwolniony z Legionów, by wziąć udział w pracach nad scaleniem harcerstwa. W styczniu 1917 roku przybył z Warszawy, by przeprowadzić inspekcję Okręgu kaliskiego i zalegalizować działalność pierwszych drużyn harcerskich na Ziemi Kolskiej. W Kole zatrzymał się na kilka miesięcy. W tym czasie organizował w naszym mieście pracę harcerstwa w nowo utworzonym przez siebie okręgu dla powiatów: Konin, Koło, Słupca, Turek – Okręgu V AK. Okręg ten powstał w wyniku podziału Okręgu Kaliskiego na dwa mniejsze – kaliski i kolski. Był też pierwszym komendantem drużyny kolskiej. Drużyna systematycznie powiększała liczbę harcerzy w hufcu, w którym tworzone były kolejne formacje. Druh Wacław Zawadzki w lipcu 1917 roku wyjechał z Koła. Zginął jako p.por. I Kompanii Harcerskiej w roku 1919 w Sejnach podczas walki z Litwinami.

Zapisz