W drugiej połowie kwietnia do głównego ołtarza kościoła farnego po wielu dekadach powrócił obraz „Znalezienie Krzyża Świętego” z 1899 r. autorstwa Henryka Piątkowskiego. W minionym roku, dzięki wsparciu parafian, to zabytkowe dzieło zostało przekazane do pracowni konserwatorskiej w Toruniu. Dzisiaj, dzięki mechanizmowi, obraz odsłania i zasłania zabytkowy gotycki Krzyż Chrystusa.
Obraz do kolskiej fary Podwyższenia Krzyża Świętego sprowadzono prawdopodobnie w 1900 r. – pięć lat po rekonsekracji świątyni przez biskupa kujawsko-kaliskiego Aleksandra Kazimierza Bereśniewicza (23 czerwca 1895 r.). Była ona zwieńczeniem, prawdopodobnie największej w 700-letniej historii, przebudowy wnętrza kościoła w stylu neogotyckim, które możemy po dzień dzisiejszy podziwiać odwiedzając mury Matki Kolskich Kościołów. Owa renowacja odbyła się dzięki wysiłkom ówczesnych proboszczów farnych – ks. kanonika Ignacego Górskiego i jego następcy ks. kanonika Edwarda Narkiewicza.
W publikacji regionalisty Michała Rawity Witanowskiego „Wielkopolskie miasto Koło” z 1912 r. oraz w powojennych kronikach kolskiej parafii farnej odnajdujemy sporą ilość informacji o obrazie. Czytamy tam, że po przebudowie kościoła w centralnym miejscu gotyckiego ołtarza umieszczono „niepospolitej wartości” obraz pędzla znanego warszawskiego artysty Henryka Piątkowskiego. Zakupiono go za równowartość kilkuset rubli. Jego kształt starannie dopasowano do ostrołukowego formatu wnęki, w której dzisiaj widzimy potężny gotycki krucyfiks. Jednak najlepszym źródłem informacji o pochodzeniu tego wspaniałego dzieła jest drukowany „Tygodnik Polski” nr 2 z 13 stycznia 1900 r., wydawany przez Kazimierza Korwin-Piotrowskiego. Na pierwszej stronie periodyku umieszczono duże zdjęcie tego obrazu. W tekście natomiast znajdujemy wiadomości, że zanim kompozycja została przekazana do kolskiego kościoła, została wystawiona na widok publiczny w budynku Resursy Obywatelskiego przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Ten fakt spotkał się z dużą aprobatą środowisk artystycznych i kulturalnych ówczesnego Królestwa Polskiego. Redaktor „Tygodnika Polskiego” szczegółowo opisuje obraz, który z warszawskiej wystawy trafił do kolskiej fary: „Cud sprawiony dotknięciem drzewa Krzyża Chrystusowego do umierającej niewiasty, która ożywa, tłumaczy się doskonale”. Arcydzieło prezentuje postać Cesarzowej Heleny, przepełnionego wiarą anonimowego biskupa oraz rzymskich legionistów przytrzymujących krzyż.
Polecamy obejrzenie krótkiego filmiku na facebook-u parafialnym pokazującego odsłonięcie krzyża w głównym ołtarzu kolskiej fary za pomocą nowego mechanizmu i odzyskanego zabytkowego obrazu:
https://www.facebook.com/kolskafara/?fref=ts
Jak wynika z relacji starszych parafian, obraz w głównym ołtarzu obecny był aż do lat 60. ubiegłego wieku, po czym zaginął. Przez wiele lat nie było o nim żadnych informacji, aż został przez przypadek odnaleziony wewnątrz gotyckiego ołtarza. Przez ostatnie lata był przechowywany w budynku domu parafialnego, a w 2016 r. przeprowadzono jego konieczną, ale jednocześnie niezwykle kosztowną renowację. Prace konserwatorskie wykonane w Toruniu miały na celu oczyszczenie i przywrócenie oryginalnych barw i przejrzystości oraz zamontowanie mechanizmu podnoszącego i opuszczającego obraz.
Marcin Nowacki