W 1945 r. Rosjanie zgotowali Niemcom w Kole „krwawą łaźnię”!

Autor: kurier-kolski.pl | 21.01.2012

20 stycznia br. minęła 67.rocznica wyzwolenia naszego miasta. Koło stanowiło w styczniu 1945 r. bardzo ważny punkt obronny, strategiczny zarówno dla Niemców, jako Twierdza Koło (Festung Warthbrucken), jak i dla Rosjan. Świadczy o tym fakt, że po otrzymaniu meldunku z frontu, Głównodowodzący Armii Czerwonej marszałek Józef Stalin dał rozkaz oddania salwy artyleryjskiej „z okazji oswobodzenia miasta Koło“. Mało kto z nas o tym wie, że walki w Kole w styczniu 1945 roku były najcięższe w całej Wielkopolsce. Uczestniczący w walkach w Kole Niemcy w swych wspomnieniach piszą o „krwawej łaźni“ jaką urządzili im Rosjanie w Kole.

Rok 1945 był decydujący dla rozwoju sytuacji na frontach II wojny światowej. Armie niemieckie pod naporem aliantów cofały się. Jedyną, większą operacją zaczepną wojsk niemieckich była wczesniejsza ofensywa w Ardenach, która przyniosła pewne sukcesy taktyczne Niemcom.

Ofensywa Armii Czerwonej na Wiśle i błyskawiczne uderzenia oskrzydlające ugrupowania niemieckie, wyzwalały znaczące połacie ziem polskich. Po wyzwoleniu Warszawy 17.stycznia, szybkimi uderzeniami radzieckie fronty zbliżały się do Czwartej Warciańsko-Berlińskiej Rubieży Obronnej, której silnym punktem oporu było Koło – Festung Warthbrucken (Twierdza Koło). Określenia takiego używali Niemcy dla szczególnie ważnych punktów oporu, ze względu na ich strategiczno-operacyjne znaczenie. Jeden z ostatnich rozkazów niemieckich z dowództwa transportu w Poznaniu z 18.stycznia 1945 roku też używa tego określenia.

Dodatkowo dowiadujemy się o działaniach wzmacniających odcinek obrony w Kole poprzez skierowanie transportem kolejowym trzech kompanii słuchaczy szkoły podoficerskiej (HUS-14) oraz III Batalionu 41 pułku grenadierów pancernych z samochodami. Ponadto były zlokalizowane w Kole jednostki Wehrmachtu (2 kompanie francuskie!) i znaczne siły Volkssturmu. W zasadzie Volkssturm stanowił główną obsadę trzech linii obronnych od strony wschodniej i północno-wschodniej miasta Koła. Do pierwszej linii obronnej dołączyły jeszcze resztki wycofujących się w popłochu z Kutna i Kłodawy żołnieży Wehrmachtu. Południową i południowo-zachodnią flankę obronną stnowiły dwie kompanie HUS (Szkoły podoficerskiej 14). Były to 3 i 4 Kompania. Kompanie te wzmacniały obronę centrum miasta i przyczółków mostowych oraz wyloty drogowe na Turek i Konin. Ich operacyne linie obronne przebiegały od wylotu drogi Koło-Konin (za szpitalem), łukiem przecinały dzisiejszą ul.Bogumiła, opasywały centrum miasta za elektrownią miejską (dzisiejsza siedziba ośrodka szkolenia kierowców LOK) i dochodziły do brzegu Warty, gdzie na drugim, prawym brzegu rzeki łączyły się z silnymi umocnieniami obronnymi w postaci trzech pasów okopów i umocnień przeciwpancernych. Dodatkowo wylot drogowy na Warszawę, tuż za przejazdem kolejowym, między pierwszą a drugą linią okopów, był wzmocniony silnym stanowiskiem broni przeciw pancernej i obsadzony IV Batalionem Wehrmachtu.

Jak więc wyraźnie widać Koło było przygotowane do długiej obrony ze znacznymi siłami. W wyniku szybkich uderzeń 8 Armii gwardyjskiej generała Czujkowa, po wyzwoleniu 19.stycznia Kutna, w niemieckich jednostkach stacjonujących w Kole zapanowała panika. Wszystkie dodatkowe uzupełnienia dla obrony miasta nie były właściwie wykorzystywane, gdyż dowództwo niemieckie straciło jednolitą zdolność dowodzenia wszystkimi oddziałami na terenia Koła.


Niemcy wybudowali na terenie miasta Koła aż 20 bunkrów żelbetowych. Na zdjęciu – potężny bunkier w samym środku kolskiego os. Kolejowa.

Walki o miasto były długie i zacięte. Już 19.stycznia wieczorem pierwsze jednostki radzieckie podeszły pod miasto od strony Kłodawy, wzdłuż szosy, po jej północnej stronie. Napotkały silny ogień z broni maszynowej i przeciwpancernej III i IV Batalionu 41 pułku grenadierów i zaległy w polu w Chojnach, oczekując nadejścia głównych sił 8 Armii Gwardyjskiej.

W godzinach porannych 20.stycznia nadciągnęły główne siły radzieckie i zajęły pozycje wyjściowe wzdłuż szosy na Kłodawę, tuż za przejazdem kolejowym w Chojnach. Po ich lewej stronie na wzniesieniach ustawiły się baterie artylerii ciężkiej i ostrzeliwały niemieckie punkty ogniowe w mieście. Stanowiska artylerii niemieckiej, szczególnie artylerii przeciwpancernej, były umieszczone wzdłuż linii obronnych i w punktach wysokościowych na terenie miasta, np. na wieżach kościołów i wysokich budynkach na ul.Okólnej (dziś Michała Kajki). Wymiana ognia pomiędzy artylerią niemiecką i radziecką doprowadziła do zniszczenia jednej wieży kościoła Klasztoru O.O. Bernardynów i wieży kościoła ewangelickiego przy ul. Sienkiewicza.

Jeden z budynków na ulicy Kajki (Starówka), gdzie do dziś na elewacji widać pozostałości ostrzału z 1945 roku. Foto: Adam Wilk


O godzinie 11.30 Rosjanie przypuścili pierwszy szturm na pozycje niemieckie w kierunku północno-zachodnim rozwijając natarcie wzdłuż linii obronnych nieprzyjaciela. Przecięli szosę prowadzącą do Włocławka i rozwijając natarcie w kierunku zachodnim opanowali teren przy cegielni p. Imiłkowskiego (teren blisko obecnych ogródków działkowych na ul. Włocławskiej, za torami), gdzie dostali się pod niezwykle silny ogień artylerii i broni maszynowej prowadzony przez Niemców z okopów i umocnień przy dworcu kolejowym. Atak ten załamał się i Rosjanie zmuszeni byli wycofać się w rejon cegielni i zalegli wzdłuż drogi na Włocławek.

O godzinie 12.00 Rosjanie ponowili atak ze swego głównego zgrupowania tuż za przejazdem kolejowym na drodze do Kłodawy, w dwóch kierunkach: północno-zachodnim i południowo-zachodnim. Przy silnym wsparciu artylerii i czołgów przełamali niemiecką linię obrony i zmusili IV Batalion Wehrmachtu do wycofania się na drugą linię obrony, likwidując tym samym główny punkt oporu niemieckiej artylerii przeciw pancernej. Południowe skrzydło IV Batalionu zostało zepchnięte aż za trzecią linię obrony do przyczółka mostowego na Warcie.

W tym samym czasie następowało natarcie wojsk radzieckich od strony Uniejowa, gdzie po przekroczeniu Warty jednostki te rozwijały swój główny kierunek uderzeniowy na Turek i Konin. Po godz. 10.00 wojska przecięły drogę Koło-Konin w Genowefie i nadal rozwijały natarcie wzdłuż tej drogi w kierunku Konina. Manewr ten odciął drogę odwrotu jednostkom niemieckim stawiającym opór w Kole.

Natarcie rozwijane przez „wschodnią kolumnę Rosjan“, jak określali ją Niemcy w swych planach operacyjnych z 20.stycznia, doprowadziło we wczesnych godzinach popołudniowych do ostatecznego wyzwolenia miasta i tuż przed wieczorem Koło było wolne. Jak wspominała nieodżałowanej pamięci pani Maria Matrybińska, że „wreszcie skończył się koszmar niemieckiej okupacji”.


Publiczna egzekucja Polaków przez niemieckich hitlerowców z tyłu Ratusza Miejskiego na Starym Rynku w Kole.

Koło stanowiło ważny punkt strategiczny, zarówno dla Niemców, jako wspomniana Festung Kolo (Festung Warthbrucken), jak i dla Rosjan. Świadczył o tym fakt, że po otrzymaniu meldunku z frontu Głównodowodzący Armii Czerwonej marszałek Józef Stalin dał rozkaz oddania salwy artyleryjskiej „z okazji oswobodzenia miasta Koło“. Komunikat ten podany przez Radio Moskwa słyszał nieodżałowanej pamięci pan Jan Oliskiewicz, późniejszy pierwszy po wojnie starosta powiatowy i Poseł na Sejm naszego powiatu.

Zacięte walki o miasto pociągnęły ciężkie ofiary po obydwu stronach walczących. Wyzwalając Koło zginęło 132 żołnierzy radzieckich, a ponad 390 zostało rannych. Żołnierze radzieccy szturmujący pozycje niemieckie wykazali się niezwykłym poświęceniem, którego symbolem może być fakt zasłonięcia swym ciałem niemieckich otworów strzelniczych bunkra w czasie ataku piechoty radzieckiej na umocnienia i okopy nieprzyjaciela trzeciej linii obronnej. Sierżant Lewakow i lejtnant Nosula za ten wyczyn otrzymali tytuł Bohatera Związku Radzieckiego i zostali pochowani w głównej alei cmentarza Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich w Warszawie. Ich koledzy, którzy polegli w wyzwalaniu naszego miasta, spoczywają na cmentarzu wojennym przy ul. Nagórnej w Kole, który jest największym cmentarzem wojennym w Wielkopolsce Wschodniej.


Niemiecki bunkier na osiedlu Nagórna w Kole, w rejonie ul. Cegielnianej, który zdobyli Lewakow i Nosula, zakrywając niemieckie karabiny własnymi ciałami.

Składanie wiązanek kwiatów w rocznicę wyzwolenia Koła na cmentarzu wojennym w Kole. Foto: Michał Chojnacki

Straty wojsk niemieckich walczących w Kole do dziś nie zostały dokładnie oszacowane. Są one wielkie i sięgają niewątpliwie kilkuset zabitych. Sprawy te są aktualnie opracowywane w oparciu o dane archiwów niemieckich i rosyjskich, na podstawie raportów i rozkazów dziennych poszczególnych jednostek i związków taktycznych obydwu armii. Uczestniczący w walkach w Kole Niemcy w swych wspomnieniach piszą o „krwawej łaźni“ jaką urządzili im Rosjanie w Kole i na drodze wjazdowej do Konina 20.stycznia 1945 roku.

Zamieszczona pod spodem mapka operacyjna wojsk niemieckich pokazuje sytuację strategiczną w Kole w czasie walk o jego wyzwolenie w dniu 20 stycznia 1945 roku.

Niewiele osób do dziś zdaje sobie z tego sprawę, że walki w Kole w 1945 roku były najkrwawsze i najcięższe w całej Wielkopolsce. Dopiero zmagania o przełamanie oporu Twierdzy Poznań (Festung Posen) pociągnęły większe ofiary i miały większy zasięg niż w naszym mieście.

ADAM WILK

Zdjęcia: archiwum i Bundesarchiv

reklama

Subskrybuj
Powiadom o
guest
612 komentarzy
Najnowsze.
Najstarsze. Najbardziej oceniony.
Informacje zwrotne.
Zobacz wszystkie komentarze.
Visit This Link
2 lat temu

I just could not go away your site before suggesting that I actually enjoyed the standard info a person supply in your guests? Is going to be back continuously to investigate cross-check new posts

NumbersDOm
NumbersDOm
2 lat temu

benadryl tablets price in india allegra medication – zyrtec 90 tablet

Dalton
2 lat temu

Aw, this was a really nice post. Spending some time and actual effort to produce a top notch article… but what
can I say… I procrastinate a whole lot and don’t seem
to get anything done.

NumbersDOm
NumbersDOm
2 lat temu

zyrtec coupon generic claritin – allegra online coupon

William Pieren
William Pieren
2 lat temu

tadalafil citrate dosage generic tadalafil 2018 generic cialis coupon

Tony Howard
Tony Howard
2 lat temu

cialis tadalafil price cialis professional on line cialis

http://tinyurl.com/
2 lat temu

I just like the helpful info you provide to your articles.
I’ll bookmark your blog and take a look at once more right here regularly.
I’m reasonably certain I’ll be told a lot of new stuff proper here!
Good luck for the following!

our dating sites
2 lat temu

It’s genuinely very difficult in this busy life to listen news on TV, so I just use world wide web
for that purpose, and get the hottest information.

surgery scoliosis where

Because the admin of this web site is working, no question very rapidly it will
be famous, due to its quality contents.

canada online pharmacy
are free dating sites

This is a topic which is close to my heart…
Cheers! Where are your contact details though?

online pharmacy
2 lat temu
disability dating and friendship free sites

airg free dating site
free jamaican dating sites http://freedatingfreetst.com/

Josephked
Josephked
2 lat temu

ed pills gnc: ed pills for sale – п»їerectile dysfunction medication

http://bit.ly/
2 lat temu

scoliosis
Wow, amazing blog layout! How long have you been blogging for?

you make blogging look easy. The overall look of your website is magnificent, as well as the content!
scoliosis

lovoo einloggen
2 lat temu

zeichenerklärung lovoo lovoo vip code generator http://lovooeinloggen.com/

Josephked
Josephked
2 lat temu

stromectol australia: ivermectin – ivermectin for sale

epl중계
2 lat temu

What web host are you the use of? Can I am getting your associate link to

비아그라사이트

website is also really good.

비닉스
2 lat temu

What’s Taking place i’m new to this, I stumbled upon this I’ve found It absolutely useful and it has aided me out loads. I am hoping to give a contribution

http://j.mp/3bsEa3O
2 lat temu

scoliosis
Every weekend i used to pay a quick visit this site, because i want enjoyment, for the reason that this this website
conations really nice funny data too. scoliosis

파워볼사이트
2 lat temu

What’s up, I want to subscribe for this blog to obtain most

비아그라사이트

What’s up to all, for the reason that I am genuinely keen of reading this blog’s post to be updated on a regular

구구정구매
2 lat temu

What’s up Dear, are you in fact visiting this web site

파워볼게임
2 lat temu

What’s up, I would like to subscribe for this blog to take most up-to-date updates, thus where

피망머니상
2 lat temu

What’s up to every body, it’s my first visit of this website; this website carries remarkable and really fine stuff

소액결제현금화

What’s up, its nice piece of writing on the topic of media print, we all be familiar

국산비아그라
2 lat temu

What’s up to all, because I am truly eager of reading this web site’s post to be updated daily. It consists of pleasant information.

국산비아그라
2 lat temu

What’s up to all, because I am truly eager of reading this web site’s post to be updated daily. It consists of pleasant information.

파워볼엔트리
2 lat temu

What’s up, I read your blog daily. Your writing style is

해외축구중계
2 lat temu

What is the simplest means to duplicate my WordPress blog sites to a brand-new hosting company?

소액결제현금화

What host are you the use of? Can I get your associate

스포츠분석
2 lat temu

What a stuff of un-ambiguity and preserveness of precious familiarity regarding unpredicted emotions.

피망머니상
2 lat temu

What’s up, everything is going sound here and ofcourse every

해외스포츠중계사이트

What i don’t understood is in fact how you are now not really much more

비아그라사이트

What’s up to all, for the reason that I am genuinely keen of reading this blog’s post to be updated on a regular

자이데나구입방법

What’s up colleagues, how is all, and what you want to say regarding this piece of

부산출장마사지

What’s up every one, here every one is sharing these kinds

비닉스
2 lat temu

What’s Taking place i’m new to this, I stumbled upon this I’ve found It absolutely useful and it has aided me out loads. I am hoping to give a contribution

비아그라약국
2 lat temu

What’s Going down i’m new to this, I stumbled upon this I’ve found It positively helpful and it

구구정구매
2 lat temu

What’s up Dear, are you in fact visiting this web site

정보이용료현금화

What’s up, its fastidious paragraph concerning

해외축구중계
2 lat temu

What is the simplest means to duplicate my WordPress blog sites to a brand-new hosting company?

윈조이머니상
2 lat temu

What’s up to every , because I am genuinely eager of reading this

가방레플리카
2 lat temu

Whats up are using WordPress for your blog platform?

epl중계
2 lat temu

What web host are you the use of? Can I am getting your associate link to

윈조이머니상
2 lat temu

What’s up to every , because I am genuinely eager of reading this

해외축구중계
2 lat temu

What is the simplest means to duplicate my WordPress blog sites to a brand-new hosting company?

Telefon interwencyjny

Widziałeś(aś) coś ważnego? Chcesz się podzielić informacją?
Masz problem i nie wiesz co robić?

Zadzwoń!
Anonimowość gwarantowana!

600 152 526